อำเภอนาเชือกแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 145 หมู่บ้าน ได้แก่
1. | นาเชือก | (Na Chueak) | 18 หมู่บ้าน | 6. | ปอพาน | (Po Phan) | 16 หมู่บ้าน | ||||||||||
2. | สำโรง | (Samrong) | 15 หมู่บ้าน | 7. | หนองเม็ก | (Nong Mek) | 20 หมู่บ้าน | ||||||||||
3. | หนองแดง | (Nong Daeng) | 10 หมู่บ้าน | 8. | หนองเรือ | (Nong Ruea) | 13 หมู่บ้าน | ||||||||||
4. | เขวาไร่ | (Khwao Rai) | 19 หมู่บ้าน | 9. | หนองกุง | (Nong Kung) | 11 หมู่บ้าน | ||||||||||
5. | หนองโพธิ์ | (Nong Pho) | 11 หมู่บ้าน | 10. | สันป่าตอง | (San Pa Tong) | 12 หมู่บ้าน |
ท้องที่อำเภอนาเชือกประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลนาเชือก ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลนาเชือกและตำบลเขวาไร่
- องค์การบริหารส่วนตำบลนาเชือก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาเชือก (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลนาเชือก)
- องค์การบริหารส่วนตำบลสำโรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสำโรงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแดงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเขวาไร่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขวาไร่ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลนาเชือก)
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองโพธิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองโพธิ์ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลปอพาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปอพานทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเม็ก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเม็กทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเรือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเรือกทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกุง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกุงทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลสันป่าตอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันป่าตองทั้งตำบล
ประเพณีและวัฒนธรรม
วัฒนธรรม
ประชาชนส่วนใหญ่ในอำเภอนาเชือกดำเนินชีวิตตามแบบดั้งเดิม และรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่น มีหัตถกรรมพื้นบ้าน เครื่องจักสาน การทอผ้าฝ้ายและผ้าไหมที่มีสีสันเฉพาะตัว
ศิลปกรรมที่สำคัญ
- โบสถ์วัดเหล่าค้อ ตั้งอยู่ที่บ้านเหล่าค้อ ตำบลปอพาน โบสถ์วัดเหล่าค้อเป็นศิลปกรรมแบบพม่า สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2526 มีลวดลายที่เป็นปริศนาธรรม
- โบสถ์วัดหนองเลา ตั้งอยู่ที่วัดหนองเลา ตำบลหนองเม็ก สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2435 เป็นศิลปกรรมที่เก่าแก่ ที่มีลักษณะพิเศษ คือ มีประตูด้านเดียวและประตูอยู่ทางด้านทิศตะวันตก ไม่มีหน้าต่าง
- ที่พักสงฆ์เกาะโนนข่า (เกาะข่า) เดิมเป็นเนินดินที่เกิดตามธรรมชาติ ที่ได้กลายเป็นเกาะ ซึ่งสันนิษฐานว่า เกิดจากการสร้างสันอ่างเก็บน้ำห้วยค้อ ในปี พ.ศ. 2511 ทำให้น้ำถูก กักเก็บไว้และกลายเป็นเกาะขึ้นมา โดยได้เข้าไปใช้ประโยชน์ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2525 เป็นที่พักสงฆ์ ซึ่งมีพื้นที่ทั้งหมด 23 ไร่ จากหลักฐานการจารึกบนพื้นปูน และคำว่า ข่า นั้น มาจากคำว่า มะค่าโมง (Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib) วงศ์ Fabaceae ซึ่งเป็นพรรณไม้ที่พบบนเกาะแห่งนี้ ปัจจุบัน มีต้นขนาดใหญ่ จำนวน 2 ต้น และกล้าไม้จำนวนมากที่ขึ้นอยู่ สำหรับพื้นที่นี้ เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำนานาชนิด เช่น ปลาบู่ กุ้ง ปลาตอง ปลานิล ปลาขาว และปลาตะเพียน เป็นต้น และด้วยความศรัทธาของชาวบ้าน ได้ร่วมใจกันสร้างศาลปู่ตา “ปู่สี” เพื่อเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านได้เคารพและสักการะบูชา และคอยปกปักษ์ รักษา และคุ้มครองให้เกาะและแหล่งน้ำแห่งนี้ให้มีความอุดมสมบูรณ์ เป็นรากฐานของความเป็นอยู่ที่ดีของชาวอำเภอนาเชือกและพื้นที่ใกล้เคียงสืบไป ที่มา: พระสุรัตน์ จารุธมฺโม อายุ 31 ปี ที่พักสงฆ์เกาะโนนข่า บ้่านหัวหนองคู ต.เขวาไร่ อ.นาเชือก จ.มหาสารคาม สัมภาษณ์เมื่อวันที่ 19 มีนาคม 2564
ประเพณี
ชุมชนชาวอีสานในอำเภอนาเชือกมีชีวิตความเป็นอยู่และขนบธรรมเนียมประเพณีตามแบบของชาวอีสานโดยทั่วไป ยึดถือปฏิบัติตามธรรมเนียมในฮีตสิบสองคองสิบสี่มาแต่โบราณ ประเพณีวัฒนธรรมที่เห็นเด่นชัด ได้แก่ บุญคูณลาน บุญข้าวจี่ บุญมหาชาติ บุญสงกรานต์ บุญบั้งไฟ บุญเข้าพรรษา ออกพรรษา บุญกฐิน ประเพณีลอยกระทง เป็นต้น[13]
สถานที่สำคัญ
โรงเรียนในเขตเทศบาล
- โรงเรียนนาเชือกพิทยาสรรค์
- โรงเรียนเทศบาลนาเชือก
- โรงเรียนวรัญญาวิทย์
- โรงเรียนอนุบาลวรัญญาวิทย์
- โรงเรียนวัดป่านาเชือก
- โรงเรียนศุภประภา
- โรงเรียนอนุบาลเรียบร้อย
- โรงเรียนเทคโนโลยีพณิชการมหาสารคาม
สถานที่สำคัญทางธรรมชาติ
- อ่างเก็บน้ำห้วยค้อ
- เขตห้ามล่าสัตว์ป่าดูนลำพัน
- เกาะโนนข่า (เกาะข่า)
สถานที่อื่น ๆ
- โรงพยาบาลนาเชือก (ขนาด 38 เตียง)
- ตลาดสดเทศบาลตำบลนาเชือก
การคมนาคม
การขนส่งภายในและระหว่างจังหวัด มีรถโดยสารประจำทางเส้นทาง กรุงเทพฯ-นาเชือก และมหาสารคาม-พยัคฆภูมิพิสัย ส่วนภายในอำเภอ มีรถสามล้อและมอเตอร์ไซค์รับจ้างให้บริการ